مختار بن ابی عبیدۀ ثقفی
  (٦٧ - ١ ه.ق)
 ملقب به کیسان
 وی از مردم طائف است .
 در خلافت عمر همراه پدر خود به مدینه رفت .
 پدر او در وقعۀ یوم الحجر در عراق به قتل رسید .
 مختار به بنی هاشم پیوست
 و در خلافت علی (ع) با آن حضرت در عراق به سر میـبرد
 و پس از شهادت علی (ع) در بصره سکونت جست
 عبدالله بن عمر ، صفیّة خواهر مختار را به زنی گرفت .
 پس از شهادت حسین بن علی (ع)
 مختار با عبیدالله به مخالفت برخاست .
 ابن زیاد او را تازیانه زد و به حبس افکند .
 سپس به شفاعت عبدالله بن عمر او را به طائف تبعید کرد
 چون در سال ٦٤ یزید بن معاویة بمُرد
 و عبدالله بن زبیر در مدینه به طلب خلافت برخاست
 مختار نزد او رفت و با او بیعت کرد
 و در بعض جنگهای او حضور داشت .
 سپس از وی رخصت خواست که به کوفه رود
 و مردم را به طاعت او بخواند .
 ابن زبیر پذیرفت و او را به کوفه روانه ساخت .
 مختار چون به کوفه آمد
 مردم را به خون خواهی حسین بن علی (ع)
 و امامت محمّد بن حنفیّة فرزند آن حضرت خواند .
 به سال (٦٦ ه.ق) عامل ابن زبیر را از کوفه بیرون کرد
 و از قاتلان حسین هر که را به دست آورد کشت
 و قلمرو کوفه را تا موصل به حیطۀ تصرّف آورد .
 عبید الله بن زیاد از شام مأمور دفع مختار و تصرّف کوفه شد
 و با لشکری به موصل فرودآمد
 لشکر ابن زیاد در موصل شکست خورد
 و خود او کشته شد
 و سرش را به کوفه آوردند .
 مختار آن سر را به مدینه
 نزد حضرت علی بن الحسین (ع) و محمّد حنفیّة فرستاد
 و گفته اند
 امام علی بن الحسین (ع) مختار را
 به خاطر خونخواهی امام حسین رحمت فرستاد .
 در همین موقع کار عبدالله بن زبیر در مکّه بالا گرفت
 برادرش مُصعَب را به جنگ مختار فرستاد .
 مُصعَب با لشکری گران به کوفه آمد
 مختار را کشت و سپاهش را تار و مار کرد .